Czas czytania: 4 minutyWprowadzenie Odbiorcy na rynku energii elektrycznej w Polsce należą do czterech grup taryfowych. Zgodnie z definicją zawartą w rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 29 grudnia 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (dalej: rozporządzenie) „grupa taryfowa” oznacza grupę odbiorców kupujących energię elektryczną lub korzystających z usługi przesyłania lub dystrybucji albo usługi kompleksowej, dla których stosuje się jeden zestaw cen lub stawek opłat i warunków ich stosowania. Szczegółowe kryteria kwalifikowania odbiorców do grup taryfowych są zawarte w taryfach przedsiębiorstw energetycznych (zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia). Najwięksi odbiorcy energii elektrycznej, tzw. odbiorcy przemysłowi, należą do grup A oraz B i są oni przyłączeni do sieci wysokiego lub średniego napięcia. Grupa C adresowana jest do tzw. odbiorców biznesowych pobierających energię elektryczną dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, którzy są zasilani z sieci niskiego napięcia. [5] Ostatnia grupa – typu G – najczęściej kojarzona jest jedynie z gospodarstwami domowymi, jednak należy nadmienić, że grupa ta skupia również odbiorców w domach akademickich, internatach, domach dziecka, hospicjach czy hotelach robotniczych [2]. W 2017 r. do grupy G należało 15,7 mln podmiotów i byli oni odpowiedzialni za ok. 24% krajowego zużycia energii elektrycznej [1]. W niniejszym artykule zostaną poruszone wybrane zagadnienia związane z konsumentami należącymi do grupy taryfowej G. Brak pełnej liberalizacji na rynku energii elektrycznej Grupa G stanowi ostatnią grupę odbiorców, dla których ceny energii pozostają regulowane. Chociaż w 2008 r. opublikowano plan liberalizacji rynku [3], który w 2009 r. przewidywał uwolnienie cen energii elektrycznej dla wszystkich konsumentów w gospodarstwach domowych, ceny w grupie G nadal podlegają zatwierdzaniu przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: URE). W 2015 r. rynek energii elektrycznej został częściowo uwolniony w segmencie gospodarstw domowych. Na wniosek czterech największych sprzedawców z urzędu (z wyjątkiem Innogy Polska SA oraz TAURON Sprzedaż GZE sp. z Prezes URE umożliwił im przedstawienie oferty wolnorynkowej konsumentom z gospodarstw domowych. Wybór oferty komercyjnej dotyczył również gospodarstw domowych przyłączonych do sieci dystrybucyjnej danego Operatora Systemu Dystrybucyjnego, na obszarze którego spółki pełniły funkcję sprzedawców z urzędu. [1] Raport Najwyższej Izby Kontroli (dalej: NIK) dotyczący ochrony praw konsumenta energii elektryczne podaje, że w 2017 r. Minister Energii był przeciwny odejściu od cen regulowanych energii elektrycznej. Jego zdaniem uwarunkowania polskiego rynku energii nie zapewniały odpowiedniej ochrony odbiorców z gospodarstw domowych w przypadku nadmiernej zmienności cen energii w związku z deregulacją rynku energii. [1] Konkurencja na rynku energii elektrycznej i proces zmiany sprzedawcy Pomimo umożliwienia zmiany dostawcy energii elektrycznej dla konsumentów należących do grupy G, które nastąpiło w 2007 r., tylko niewielki odsetek odbiorców zdecydował się na skorzystanie z uzyskanego prawa. Z raportu NIK wynika, że w latach 2007–2017 około 3,5% konsumentów zdecydowało się na zmianę sprzedawcy. Jedną z przyczyn niewielkiego zainteresowania możliwością zmiany dostawcy jest fakt regulowania cen w grupie taryfowej G, co wpływa na niską konkurencję cenową na rynku energii elektrycznej. Spółki obrotu nie mają impulsu do konkurowania między sobą, ponieważ ceny są wyliczone na poziomie podstawowych kosztów sprzedaży energii wraz z obsługą tego procesu. Utrzymanie obowiązku taryfowania ogranicza zatem możliwości konsumentów, pozbawiając ich szans i korzyści wynikających z liberalizacji rynku energii, w tym dopasowania oferty handlowej do indywidualnych potrzeb czy poprawy jakości świadczonych usług. Z drugiej strony, konieczność regulowania cen utrzymuje je na stabilnym poziomie. [1] Według raportu NIK polski rynek energii elektrycznej jest rynkiem o niskiej dojrzałości na tle pozostałych państw europejskich, co przedstawia grafika poniżej. W Unii Europejskiej średnio 14% ankietowanych klientów w ciągu ostatnich trzech lat zmieniło sprzedawcę, podczas gdy w Polsce ten odsetek stanowił 4% [1]. Procent gospodarstw domowych, które zmieniły sprzedawcę energii w 2016 r. oraz średnioroczny procent dokonanych zmian w latach 2011–2015, [1] NIK podaje, że głównymi barierami zmian są: niewystarczająca satysfakcja cenowa (tylko część składowych na rachunku zależy od zużycia energii), powszechne przekonanie o trudności dokonania zmiany sprzedawcy, brak zaufania do podmiotów uczestniczących w rynku energii oraz lojalność wobec dotychczasowego sprzedawcy energii elektrycznej. [1] W 2017 r. na rynku energii elektrycznej istniało 30 podmiotów oferujących energię elektryczną odbiorcom w gospodarstwach domowych [1]. Nadal największy udział w rynku mają tzw. sprzedawcy „zasiedziali” (ang. incumbent suppliers). Są to podmioty, które pozostały po wydzieleniu niezależnych operatorów sieci dystrybucyjnej od spółek obrotu (tzw. unbundling, o którym więcej w części 1 artykułu). Przedsiębiorstwa te pełnią rolę sprzedawcy z urzędu dla odbiorców w gospodarstwach domowych, którzy do tej pory nie zdecydowali się na wybór nowego sprzedawcy. [5] Natomiast konsument, który jest zainteresowany zmianą dostawcy, może skorzystać z Cenowego Energetycznego Kalkulatora Internetowego dostępnego na stronie internetowej URE w celu porównania ofert dostępnych na rynku [4]. W tym momencie, w związku z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 28 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2538) strona Cenowego Kalkulatora jest w trakcie przygotowania. Sama ustawa wprowadza zapisy dotyczące zmniejszenia wysokości podatku akcyzowego, opłaty przejściowej oraz tzw. “zamrożenia cen energii elektrycznej” na poziomie sprzed 30 czerwca 2018 r. Przepisy mają sprzyjać odbiorcy energii elektrycznej w grupie taryfowej G i chronić go przed wzrostem rachunków za energię elektryczną, będącym pokłosiem rosnących cen energii elektrycznej na rynku hurtowym. W jaki sposób zapisy ustawy wpłyną na konkurencję na rynku energii elektrycznej oraz na odbiorców w gospodarstwach domowych? Czy „zamrożenie cen energii elektrycznej” jest tymczasowym remedium, mającym jedynie opóźnić wzrost rachunków za energię elektryczną? Warto obserwować rynek energii elektrycznej, aby w nadchodzących miesiącach poznać odpowiedzi na te pytania. Poprzedni artykuł z serii: Rynekenergii elektrycznej w Polsce-wybrane zagadnienia częsc 1 : struktura rynku energii elektrycznej Źródła: [1] Raport Najwyższej Izby Kontroli, OCHRONA PRAW KONSUMENTA ENERGII ELEKTRYCZNEJ dostęp online: r. [2] Co to jest „grupa taryfowa” i czy można ją zmienić? dostęp online r. [3] Urząd Regulacji Energetyki, Mapa drogowa uwolnienia cen dla wszystkich odbiorców energii elektrycznej: „W drodze ku prawom odbiorców i efektywnej konkurencji w sektorze energetycznym”, Styczeń 2008 r. dostęp online r. [4] Cenowy Energetyczny Kalkulator Internetowy dostęp online r. [5] Urząd Regulacji Energetyki – Charakterystyka rynku energii elektrycznej dostęp online r.